Chopin dla najbardziej wymagających
Autor: Agnieszka Weiner
Artykuł z numeru 5/2010
A. Kierkosz, K. Herdzin, A. Widlarz, B. Czechowska, Mazurek – książka i płyta CD dla dzieci, Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, Warszawa 2010.
Ważny dla polskiej kultury Jubileuszowy Rok Chopinowski powoli dobiega końca. Obfitował w wiele wydarzeń i konsekwentnie – miejmy nadzieję, że także skutecznie – promował polską kulturę i sztukę. Sztandarową inwestycją z okazji jubileuszu niewątpliwie pozostanie warszawskie Muzeum Fryderyka Chopina w zabytkowym Zamku Ostrogskich na Tamce. Renowacji poddano także Dom Urodzenia F. Chopina w Żelazowej Woli oraz kościół brochowski, w którym mały Fryderyk był ochrzczony. Odbyło się ponadto wiele koncertów, zrealizowano liczne programy i projekty związane z obchodami jubileuszu 200. rocznicy urodzin kompozytora, wśród których były także przedsięwzięcia międzynarodowe (np. cykl koncertów „Chopin w stolicach jego Europy”). Ze specjalną starannością i profesjonalizmem opracowano wiele stron internetowych, które umożliwiały zdobywanie wiedzy, a nawet śledzenie online zmagań pianistów podczas XVI Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
W kontekście Roku Chopinowskiego pojawiło się także sporo propozycji przygotowanych z myślą o młodym pokoleniu. Jedną z nich była zakładka Chopin dzieciom na stronie internetowej http://chopin2010.pl/, gdzie znalazły się interaktywne gry i zabawy dla najmłodszych oraz wskazówki dla rodziców. Nie sposób opisać też ogromu podejmowanych lokalnie programów, organizowanych koncertów i projektów edukacyjnych. Specjalne miejsce w tej ofercie zajmują publikacje książkowe wydane dla uczczenia rocznicy naszego narodowego kompozytora. Należą do nich: Menu Chopinowskie, wyd. NIFC; Muzyka Pana Chopina autorstwa W. Chotomskiej, wyd. NIFC (również jako audiobook, Wydawnictwo Media Rodzina); Chopin i jego muzyka Barbary Smoleńskiej-Zielińskiej, wyd. NIFC i Wydawnictwo Muzyczne Triangiel;Jaśnie Pan Pichon Anny Czerwińskiej-Rydel, wyd.Bernardinum, NIFC;Mały Chopin Michała Rusinka, wyd. Znak;Fryderyk Chopin i jego świat Elizy Piotrowskiej, wyd. Arkady; Wieczorynki z Fryderykiem Alicji Twardowskiej, wyd. Pani Twardowska; Chopin oczami dzieci Doroty Wyżyńskiej-Konopielko, wyd. Book House. Do tej grupy publikacji należy również książka (z płytą CD) zatytułowana Mazurek. Publikację przygotowało Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki jako prezent dla najmłodszych z okazji Dnia Dziecka w 2010 roku.
Kontakt z tą książką już od pierwszej chwili sprawia przyjemność. Przyczynia się do tego twarda oprawa, bogactwo kolorów, wyjątkowa dbałość o każdy szczegół i przyciągające wzrok ilustracje. Wzruszająca dedykacja autorów: „(...) wszystkim tym, którzy byli, są i będą dziećmi” (s. 5) prowadzi do krótkiego wstępu przeznaczonego dla dorosłych nabywców publikacji. Już w pierwszych słowach czytelnik dowiaduje się, skąd pochodzi tytuł (Mazurek to mały Mazur, a Mazur to dawna nazwa mieszkańca Mazowsza) i kto jest bohaterem książki (Fryderyk i jego muzyka). Bez dydaktyzmu zachęca się rodziców (potencjalnych nabywców) do wprowadzania dziecka w „bogaty i magiczny świat muzyki, jej różnorodności, piękna i wartości” (s. 7) i już od następnej strony świat ten otwiera się przed młodym czytelnikiem.
Treść książeczki podzielono na dwie części: „Mazurek i Kujawiaczek” oraz „Mazurski Aniołek”. Pierwszą wypełniają odpowiedzi na ważne pytania: co to jest preludium, scherzo, mazurek, barkarola? jak zbudowany jest koncert? dlaczego nokturny Chopina mają moc czarowania? skąd się wziął polonez? jakie gatunki muzyczne komponował Fryderyk? Wszystko opisane pięknym, barwnym, poetyckim językiem, działającym na wyobraźnię, nie tylko dziecięcą. Ot, choćby na temat walca czytamy: „Palce migają po klawiaturze, a głowa liczy: raz-dwa-trzy, raz-dwa-trzy. Tylko na początku, bo potem przestaje liczyć. Palce prześcigają liczenie głowy i pędzą, tańczą, wirują, aż słuchaczom zaczyna trochę brakować oddechu”. Ile w tym treści poza słowami! Jest i błyskotliwość Chopinowskich walców, ich metrum, tempo. I to, że nie da się od razu ich zagrać, że wirtuozeria wymaga cierpliwych ćwiczeń: głowa-palce. I to, że pianista gra dla słuchacza, który reaguje na muzykę emocjami. To, że kompozytor, wykonawca i słuchacz stanowią nierozerwalny, połączony kompozycją zespół. I to, że od słuchania muzyki może zabraknąć tchu...
Cała pierwsza część uzupełniona jest 15 piosenkami (zamieszczonymi na płycie CD dołączonej do książki), skomponowanymi przez Krzysztofa Herdzina i Agnieszkę Widlarz do zabawnych, poetyckich, obrazowych i klimatycznych tekstów piosenek i opowiadań Anny Kierkosz. I jedne, i drugie (choć w odmienny sposób) wprowadzają czytelnika w świat muzycznych zagadek: czy scherzo musi być zabawne? co kapelusz ma wspólnego z muzyką? jak wkradł się deszcz do preludium? i wiele innych. Kompozycje – z pogranicza jazzu, muzyki filmowej i klasycznej – w przystępnym gatunku piosenki dla dzieci nic nie straciły z wysokiego poziomu artystycznego. Zadbali o to nie tylko kompozytorzy, autorka tekstów, ale także wykonawcy – znani i uznani wokaliści: Dorota Miśkiewicz, Mieczysław Szcześniak, Agnieszka Wilczyńska, Janusz Szrom. Towarzyszyły im głosy dzieci: Marysi i Jasia, Helenki, Zosi i Mai. Za aranżacje i produkcję muzyczną odpowiadał Krzysztof Herdzin. Dołączył on także do zespołu instrumentalistów: Xerkses String Quartetu (Grzegorz Lalek, Adriana Błaszczak, Igor Kabalewski, Tomasz Błaszczak), Wiesława Wysockiego, Marka Kisielińskiego, Roberta Kubiszyna i Cezarego Konrada.
Druga część książki opowiada o Mazurku (Fryderyku Chopinie). Towarzyszymy (razem z Aniołkiem) rodzicom Fryderyka w kościele, gdzie biorą ślub; wspólnie z Paworkiem, „Żyrafą” i Rosochatką rozstrzygamy dylemat imienia ich synka; stajemy się świadkami pierwszego spotkania Fryderyka z fortepianem, pierwszego koncertu małego wirtuoza. Zagłębiamy się w kolejne ważne zdarzenia z życia kompozytora, aż do ostatniego dnia jego pobytu w Polsce. Żegnamy go piosenką „Ostatni mazurek”.
Żal rozstawać się z tą książką, której każda karta tchnie po prostu pozytywną energią. Wielka w tym zasługa wyjątkowych tekstów Anny Kierkosz, które przenoszą w bajkowy świat dzieciństwa, tkwiący gdzieś w każdym z nas. Doskonale uzupełnia je szata graficzna: piękne, kolorowe kartki i ilustracje Bogny Czechowskiej. Może odrobinę odstają od tego klimatu przedstawienia dzieci (niektóre wizerunki twarzy), za to świat zwierząt – cudowny. Wydawnictwo – Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki – zadbało nawet o animacje do książki na specjalnie opracowanej stronie internetowej. Ale to niech pozostanie niespodzianką dla właścicieli książki.
Edukowanie najmłodszych jest zadaniem trudnym, a wprowadzanie ich w świat muzyki wymaga kompetencji. Najlepiej, jeśli odbywa się to wcześnie, w gronie najbliższych dziecku osób. Czas na rozwijanie zainteresowań i zdolności – także muzycznych – rozpoczyna się na długo zanim młody człowiek przekroczy próg szkoły, to od umiejętności i zaangażowania rodziców zależy wczesny rozwój muzyczny dziecka. Dlatego z pełną odpowiedzialnością zachęcam rodziców i nauczycieli do sięgnięcia po Mazurka. I dlatego, że „każdy Polak zna dobrze i czuje rytm mazurka. Brzmi on przecież w najważniejszej polskiej pieśni – w polskim hymnie narodowym – Mazurku Dąbrowskiego” (s. 146).
