Badania w edukacji muzycznej

[Maciej K.]

Obserwuje się, moim zdaniem zanik potrzeby badań w zakresie edukacji muzycznej (szeroko pojętej). W rozmowie z prof. Krzysztofem Konarzewskim w Olsztynie (2005 rok) podczas konferencji "Zabiedbane i zaniechane obszary edukacji szkolnej" poruszyłem problem niedofinansowania i niedoinwestowania edukacji muzycznej i związane z tym skutki w postaci ograniczanej liczby godzin na muzykę. Dowiedziałem się wówczas, że tylko najnowsze wyniki badań mogą zmienić negatywny stan rzeczy. Oczywiście chodzi o ukazanie, w wyniku prowadzonych badań, że edukacja muzyczna wspomaga wielostronny rozwój dziecka. Co się dzieje zatem, że badania prowadzi się, ale nic o nich nie słychać? Czy prowadzone badania rzeczywiście służą edukacji muzycznej? Czy środowisko pedagogów muzycznych spróbuje zadziałać pozytywnie i konstruktywnie na rzecz powszechnej edukacji muzycznej? A jeśli próbuje to w jaki sposób? Muszę napisać też o problemie referatów przedstawianych na konferencjach naukowych. Nie dość, że brakuje spotkań naukowych koncentrujących problematykę edukacji muzycznej rozumianej jako general music education to jeśli takowe się odbywają, to nie mają nic wspólnego z prezentacją najnowszych wyników badań, a raczej (co pezentuje najniższą wartość naukową) dzieleniem się przeczytaną literaturą (skróty literaturowe i streszczenia książek) o charakterze serweyowym. Gdzie badania źródłowe? Gdzie teksty polemiczne? Czyż brakuje (śmiem napisać Naszemu) środowisku odwagi? (z wyjątkiem niektórych dobrych tekstów osób zaangażowanych w zmiany). Oczywiście mam świadomość, że "zmiana" stanowi coś w rodzaju "wyrwania chorego zęba" i musi doprowadzać do swoistego "bólu". Jeśli jednak zmieniać, to na lepsze! Co zatem zrobić? Zachęcam zatem czytelników do refleksji naukowej... i poszukiwania odpowiedzi na zadane pytania lub inicjowanie kolejnych problemów!

[m.grusiewicz]

Macieju, poruszyłeś kilka ważnych problemów.
1. Badania w zakresie edukacji muzycznej prowadzi się prawie wyłącznie w ramach awansów naukowych i niezależnie od wspaniałości badaczy i ich zaangażowania, podstawowy problem tych badań, to jak uzyskać awans. Najważniejsza jest poprawność metodologiczna a nie wyjaśnianie istotnych problemów.
2. Generalnie nie liczyłbym na to że wyniki badań poruszą opinię społeczną czy decydentów. Nie tak dawno zakończyliśmy duże ogólnopolskie badania, raport gdzieś leży w MEN i czy coś z tego wynika?
3. Przytaczaną przez Ciebie argumentację, że jak będziemy mieli twarde dowody w postaci wyników badań, to będzie można dokonać pozytywnych zmian w zakresie edukacji muzycznej, wielokrotnie, przy różnych okazjach słyszałem. Po części jest to po prostu odwleczenie dyskusji na czas późniejszy.
4. Nie jest podstawowym problem edukacji muzycznej brak trafnej diagnozy sytuacji. Nawet tu na forum, jak tylko zechcą wypowiadać się na ten temat nauczyciele, dydaktycy, uczniowie i rodzice - diagnoza będzie. Nawet za ważniejsze uważam takie dyskusje od badań.
5. Tak naprawdę z badań przeprowadzonych w Polsce chyba tylko ekspertyza A. Rakowskiego Podstawowe uwarunkowania .... wniosła wiele do dyskusji i myślę, że tego typu projekty warto podejmować, ale nie jest to łatwe - wymaga dobrej pracy zespołowej. Od tamtego czasu (a kiedy to było - 20-30 lat temu) kilkakrotnie próbowano i nadal ekspertyza - przynajmniej dla mnie - jest wzorem.
6. A propos odwagi naszego środowiska. Zawsze bardzo proszę o recenzje wnikliwe i krytyczne, ale najczęściej jest tak, że jeżeli dana praca nie podoba się recenzentowi, ma do niej dużo zastrzeżeń i uwag, to odmawia napisania. I tak w Wychowaniu Muzycznym dominują "dobre" recenzje.

[Maciej K.]

Drogi Mirku, cieszę się, że możemy chociaż w tej formie wymienić opinie i poglądy czy też uwagi, spostrzeżenia. Bardzo ważny dla mnie był i jest głos Lublina, jesteście swego rodzaju "regionalnymi prowokatorami" w edukacji muzycznej dla całej Polski. Nikt nie zaprzeczy, że ośrodek lubliński działa prężnie i merytorycznie. Bardzo zasmuciły mnie informacje o "dobrych recenzjach" w Wychowaniu Muzycznym w Szkole, dlatego, że jestem krytyczny wobec siebie i zaraz widzę spolegliwy ton wokół moich prac i tak naprawdę nie wiem, czy jest ok czy nie jest ok...ale to inny temat i chyba nie przystoi na forum dyskutować na takie tematy. Wspomnieć chcę jedynie, że jako autor artykułów zagranicznych w czasopismach z Index Copernicus jestem narażony (ale jednocześnie spotyka mnie tenże zaszczyt) na tzw. "ślepe recenzje" moich artykułów i nie zawsze jest cool, beautifull czy excelent, a wręcz czasami poor lub tylko good. To jednak nie powoduje, że nie mam zapału do pracy, wręcz przeciwnie, staram się poprawiać i ewaluować swoją pracę.Myślę zatem, że recenzja jest bardzo ważna, ukazuje bowiem w sposób czytelny i obiektywny o wartości naukowej czyjejś pracy.
Jeśli chodzi natomiast o badania w edukacji muzycznej i ekspertyzy, które mają poprawić stan edukacji (patrz: między innymi doinwestować ją) to rzeczywiście, zgodzę się z Tobą Drogi Mirosławie, że nie jest to łatwa sprawa i nie wystarczą wyniki nawet najlepszych badań. Nie wiem, może tak jak mówi A. Białkowski potrzeba silnego lobby nauczycieli muzyki? Może potrzeba silnego lobby naukowców i wykładowców związanych z subdyscypliną pedagogiki - pedagogiką muzyczną? Staram się myśleć wnikliwie i krytycznie i nie zawsze przychodzą mi do głowy refleksje pozytywne jeśli chodzi o samą pracę nauczycieli muzyki. Nie jest dobrze, bo nauczyciele w moim mniemaniu pracują dyskoncepcyjnie i niesekwencyjnie, omijają podstawowe akty prawne jak podstawa programowa, traktują wybiórczo formy edukacji muzycznej - to są właśnie wyniki badań, obserwacji i refleksje. Oczywiście NIE WSZYSCY! Większość jednak boi się postępu, wdrażania nowych koncepcji i teorii, nie prowadzi ewaluacji własnej pracy i dlatego jesteśmy częściowo "Skazani na Shawshank". Pozdrawiam tym krótkim głosem w dyskusji wszystkich nauczycieli muzyki, dyrektorów szkół z wykształcenia muzyków i wykładowców wyższych uczelni pedagogiczno-muzycznych oraz Ciebie Mirku.